Een hypermoderne kas in de klas

Hoe krijg je de teeltcyclus in de klas zonder enorme bedragen kwijt te zijn? Hoe kun je leerlingen zelf aan de slag laten gaan met de moderne technologie uit de glastuinbouw waar Nederland in voorop loopt? Dat hield Carly de Groot bezig als Coördinator en docent Techniek & Toepassing bij het ISW Hoogeland in Naaldwijk.

“Ik heb altijd al een passie voor techniek en technologische ontwikkelingen gehad. Ik volg dit op de voet. Ik hoop ook bij leerlingen deze passie aan te wakkeren door de nodige kennis en vaardigheden over te dragen. Ik heb een bevoegdheid als docent Nederlands, maar ook op andere scholen waar ik begon bij dat vak werd ik al binnen het jaar ingezet als techniekcoördinator of gaf ik programmeerles.”

Het ISW Hoogeland is één van de pilot-scholen waar het vak Techniek & Toepassing (T&T) als schoolexamen wordt aangeboden. Vanzelfsprekend is Carly één van de docenten die het voortouw neemt invulling te geven aan dit nieuwe vak samen met haar collega’s van het vak T&T en van O&O (Onderzoek & Ontwerpen).

“Wij zijn op het ISW Hoogeland bij T&T ook gewoon gestart met een muizenval en een knikkerbaan. Projecten die zich in de basis alleen op techniek richten. Onze school heeft ervoor gekozen T&T uit te bouwen en schoolbreed aan te bieden voor alle leerlingen. Dat zorgt ervoor dat wij als team moeten nadenken over een invulling waarbij alle leerlingen worden aangesproken.”

In één van de projecten gaan leerlingen op excursie naar een wijk waar verschillende types tiny houses zijn gebouwd. Ze leren er over de energietransitie en kiezen vervolgens of zij verder willen met het ontwerpen van energie-neutrale tiny houses of zich willen verdiepen in het berekenen en uitwerken van de kosten. Dat levert als resultaat een makelaarsbrochure op. Zo kunnen leerlingen zich richten op hun eigen interesses en is er onderscheid tussen het technische en het economische profiel.

Niet alleen door te differentiëren per project worden de leerlingen gemotiveerd, ook door andere interessante casussen aan te bieden uit de omgeving in samenwerking met het bedrijfsleven.

“Ik vind tuinbouwtechnologie, de energietransitie, maar ook de wereld van de robotica onwijs interessant. Mijn collega is weer meer gericht op de HoloLens en VR-brillen. Mijn wortels liggen in het Westland. Ik kom uit een tuinbouwfamilie en tuinbouw is mij altijd blijven boeien.”

Nederland is wereldleider op het gebied van de kennis en productie in de glastuinbouw. Het ISW Hoogeland in Naaldwijk bevindt zich middenin het Westland tussen 587 kassen. Al geeft Carly aan dat dit beslist niet betekent dat er veel voorkennis is bij de leerlingen. En zelfs in Naaldwijk was het een uitdaging om de kas de klas in te brengen en de nodige samenwerkingen van de grond te krijgen.

“Ik ben actief op zoek gegaan naar een manier om de teeltcyclus met behulp van moderne tuinbouwtechnologie de klas in te krijgen. Er zijn wel bestaande leermiddelen op dit gebied die ook wat betreft tuinbouwtechniek relatief actueel zijn. Maar de lesbrieven sloten niet goed aan bij ons projectonderwijs en de samenwerking met bedrijven en het mbo. Ook is het aan de prijs vergeleken met de opstelling die we nu hebben staan.”

Via het internet was het aanbod volledig afgestruind, waarna Carly haar oplossing vond aan de overkant van de straat. De ontwerper van “Kweecker”, een kasje met kweekproducten voor in luxe restaurants, woonde toevallig tegenover de school.

De ontwerper was gestopt met de productie van de Kweecker, maar wist er nog een aantal in de opslag te staan. In samenwerking met Koppert Cress en PB-tech zijn de kassen opgeknapt en geïnstalleerd. Het is een duurzame samenwerking geworden. De bedrijven zijn nog steeds betrokken voor onder meer zaden en andere materialen.

Koppert Cress ontwikkelt nieuwe, innovatieve ingrediënten van cressen. Cressen zijn vers gekiemde plantjes van aromatische planten. Chefs gebruiken deze jonge plantjes omdat ze een intense geur en smaak hebben. Elk jaar krijgen de leerlingen van het ISW Hoogland er een kijkje in de keuken en een rondleiding door de duurzame kas van het bedrijf.

“Zonder de bedrijven om ons heen zou dit onderwijs er niet zijn. Niet alle bedrijven ervaren de urgentie. Dat zal niet lang meer duren. Zeker als we het hebben over teeltechnologie. Dat groeit alleen maar.”

Bij het vak T&T gaan leerlingen aan de slag met het kweken van cressen en leren zo de algemene teeltcyclus en die van een cress kennen. Ze kunnen experimenteren met de temperatuur of verschillende kleuren LED-verlichting van fluoriserend roze tot fel blauw.

“We testen de verduistering voordat zaden ontkiemen. Het verschil zit in de hoeveelheid dagen waarin de planten verduisterd worden. Hoe lang een plant verduisterd moet worden verschilt per ras. We gebruiken nu op school allemaal zaden met dezelfde snelheid. Met een korte groeicyclus kunnen we sneller experimenteren. Leerlingen kunnen zelf het verschil zien wat hun instellingen doen met de groei.”

Bij Technologie & Toepassing zijn de kassen en het leren over de werking ervan onderdeel van een groter project. Leerlingen denken na over het ontwerpen en realiseren van een kleine kweekbox voor thuis. Opnieuw is er een keuze, want zij kunnen ook aan de slag met het bouwen en vormgeven van een applicatie. Daarbij ligt de focus op voeding, een gezonde lifestyle en hoe de aromatische kleine plantjes verwerkt kunnen worden in alledaagse recepten. De kassen zijn een vast onderdeel van het project in leerjaar 3 bij T&T. Op school worden de kassen nu ook in de andere leerjaren en vakken ingezet.

Als tip voor andere scholen die aan de slag willen met een kas geeft Carly aan laagdrempelig te beginnen met kleine kweekboxjes of zelfs met de moestuintjes van de supermarkt. Een belangrijk aandeel van het succes bij haar op school ligt volgens haar in de samenwerking. “Het is fantastisch om een link te kunnen leggen tussen de tuinbouw om ons heen en het onderwijs. Het project is er een waar ik trots op ben, maar dat zou nooit gelukt zijn zonder de bedrijven en mbo’s uit de regio.”

Technologie & Toepassing (T&T) is een nieuw schoolexamenvak op het vmbo. Op dit moment kunnen alleen scholen die meedoen aan de pilot het vak officieel als examenvak aanbieden. ISW Hoogeland is een van de pilotscholen voor Techniek & Toepassing. Andere scholen die T&T geven doen dit extra-curriculair.

T&T lijkt in de opzet veel op het vak O&O (Onderzoek en Ontwerpen). Leerlingen werken alleen of in een groepje aan opdrachten van bedrijven en instellingen waar een technologische oplossing voor nodig is. Al naar gelang de opdracht kan de lesinhoud en de uitkomst verschillen. Leerlingen bouwen bijvoorbeeld een escaperoom of werken aan slimme manieren van betalen. Ze ontwerpen een duurzaam zwembad of bedenken hulpmiddelen waarmee ouderen langer thuis kunnen wonen. Leerlingen doen onderzoek, gaan een kijkje nemen in de praktijk of werken aan hun ontwerp.

Het idee is dat leerlingen leren samenwerken, organiseren, onderzoeken en presenteren. Door de verschillende soorten opdrachten vanuit allerlei organisaties ontdekken ze waar zij goed in zijn en kunnen zij zich beter oriënteren op hun loopbaan of vervolgopleiding.

Op de website van SLO is meer informatie te vinden over het examenprogramma, het PTA en de samenwerking met het mbo. Zie nvon.tk/tent

Bron: Lente-editie van Terugkoppeling – nvon.nl/terugkoppeling
Foto: Wouter Dill